Brak odpowiednio wysokiej jakości treści 3D był czynnikiem ograniczającym rozwój technologii XR (rozszerzonej rzeczywistości) i aplikacji 3D, szczególnie gdy treści te dotyczyły dziedzictwa kulturowego. Naprzeciw temu wyzwaniu wychodzi nowy projekt „3D Big Data to enrich the European Data Space for Cultural Heritage” (3DBigDataSpace), który ma na celu zrewolucjonizowanie dostępności i użyteczności danych 3D dla dziedzictwa kulturowego, edukacji i turystyki w całej Europie.
3DBigDataSpace w skrócie
Projekt 3DBigDataSpace rozpocznie się 1 lutego 2025 roku i potrwa 18 miesięcy, a jego celem jest znaczące zwiększenie ilości wysokiej jakości materiałów 3D dostępnych w Europejskiej Przestrzeni Danych dla Dziedzictwa Kulturowego. Sposobem na osiągnięcie tego celu jest agregowanie zbiorów danych od różnych dostawców i stworzenie w ten sposób stabilnego, długoterminowego, ogólnoeuropejskiego rozwiązania do przechowywania modeli 3D oraz poprawy jakości danych za pomocą zaawansowanych technologii wzbogacania ich o sztuczną inteligencję. 3DBigDataSpace koncentruje się również na opracowywaniu nowych narzędzi i metod umożliwiających wykorzystanie tej obszernej kolekcji modeli 3D w aplikacjach VR (wirtualnej rzeczywistości), AR (rozszerzonej rzeczywistości) oraz 4D.
Główne cele 3DBigDataSpace:
• Zwiększenie ilości wysokiej jakości materiałów 3D: Zgromadzenie ponad 50 000 modeli 3D we wspólnej Europejskiej Przestrzeni Danych dla Dziedzictwa Kulturowego i udostępnienie ponad tysiąca z nich na stronie internetowej Europeana.eu,
• Utworzenie ogólnoeuropejskiej infrastruktury do przechowywania danych 3D: Przetestowanie publicznej infrastruktury przechowywania danych 3D, która została oparta na europejskich repozytoriach takich zasobów, pod kątem zapewnienia odpowiedniej dostępności i użyteczności zbiorów tych danych,
• Wzbogacanie danych z wykorzystaniem sztucznej inteligencji: Testowanie i wdrażanie metod wzbogacania danych przy użyciu sztucznej inteligencji w celu poprawy klasyfikacji treści i jakości metadanych oraz ustalenia lokalizacji pierwowzoru (na podstawie którego powstał model 3D), co ułatwi odnalezienie go i ponowne wykorzystanie.
• Opracowanie innowacyjnych narzędzi dla aplikacji 3D i 4D: Utworzenie zestawu technologii i narzędzi 3D, AR oraz 4D do wizualizacji oraz intensyfikacji doświadczeń obcowania z cyfrowym dziedzictwem kulturowym,
• Demonstracja i walidacja: Przeprowadzanie demonstracji w muzeach, na szlakach dziedzictwa i w lokalnych sieciach, aby pokazać możliwości ponownego wykorzystania treści 3D oraz zwiększyć świadomość i zainteresowanie użytkowników m.in. poprzez działania edukacyjne,
• Zdobywanie kompetencji oraz wykorzystywanie ich w praktyce: Realizacja wielopoziomowego programu szkoleniowego, który umożliwi zdobycie odpowiednich kompetencji ponad dwustu studentom; jego celem będzie także dotarcie do 4 000 naukowców i profesjonalistów oraz zaangażowanie 20 000 osób w rozwiązywanie przykładowych problemów w ramach procesu szkolenia.
Dziedzictwo kulturowe 3D – wyzwania i możliwości
Projekt podejmuje kwestie związane z wykorzystaniem ogromnej ilości dostępnych obecnie treści 3D. Przy dużych zbiorach danych, zawierających miliony modeli 3D, większy nacisk kładzie się na optymalizację ich użycia niż na samą dostępność. Kluczowymi wyzwaniami są tu zapewnienie długoterminowej dostępności, lepsze możliwości lokalizacji i ponownego wykorzystania oraz spełnianie różnych wymagań użytkowników w różnych sektorach. Oto co na ten temat mówi Sander Münster (Time Machine Organisation):
— Dzięki projektowi 3DBigDataSpace podejmujemy jedne z największych wyzwań w przestrzeni danych, znacząco zwiększając ilość danych 3D, testując pan-europejskie opcje przechowywania i umożliwiając wzbogacanie metadanych oraz tworząc narzędzia do ich przeglądania na szeroką skalę.
Strategiczne cele i wkład konsorcjum
3DBigDataSpace zapewni kompleksowy plan gromadzenia, przechowywania i wzbogacania materiałów 3D. By osiągnąć ten cel, użyte zostaną takie rozwiązania jak Zenodo do składowania danych oraz zaawansowane rozwiązania AI do ich wzbogacania. Ponadto inicjatywa wspierać będzie tworzenie dynamicznego ekosystemu narzędzi front-endowych dla aplikacji VR, AR i 4D, dzięki którym odbiór dziedzictwa kulturowego stanie się dla nas zupełnie nowym doświadczeniami.
Konsorcjum i sieć partnerów projektu 3DBigDataSpace to bardzo zróżnicowana grupa – jednak właśnie ta dywersyfikacja umożliwia nam dostęp do pełnego wachlarza różnorodnych materiałów 3D. Znajdziemy tam:
• Stowarzyszenia i sieci związane z dziedzictwem kulturowym, wśród których znalazły się m.in.: Time Machine Organisation (TMO), Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków i Miejsc Historycznych (ICOMOS) oraz Centrum 4CH (4CH Competence Centre for the Conservation of Cultural Heritage). Ich cele to gromadzenie oczekiwań, znajdowanie i testowanie rozwiązań oraz szeroko pojęta popularyzacja,
• Partnerów z obszaru dziedzictwa kulturowego i turystyki: w tym organizacje takie jak Hunt Museum w Irlandii i Uniwersytet Vigo w Galicji, mające doświadczenie w stosowaniu technologii cyfrowych w edukacji oraz turystyce,
• Agregatory danych projektu Europeana i organizacje badawcze, jak choćby Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe (PCSS), CARARE oraz Uniwersytet Fryderyka Schillera w Jenie (FSU), które wnoszą tu wiedzę z zakresu zaawansowanych technologii AI i metodologii wzbogacania danych 3D,
• Małe i średnie przedsiębiorstwa oraz dostawcy infrastruktury cyfrowej, m.in. IN2, rooom i Fundacja Europeana, które zapewniają najnowsze rozwiązania do pozyskiwania, zarządzania i udostępniania danych 3D.
Przyszłość cyfrowego dziedzictwa kulturowego
3DBigDataSpace ma odegrać kluczową rolę w cyfrowej transformacji sektora dziedzictwa kulturowego. Poprzez zwiększenie dostępności i podniesienie jakości materiałów 3D oraz zapewnienie innowacyjnych narzędzi, a także metod ponownego wykorzystania tych materiałów, projekt wspiera cel Komisji Europejskiej, jakim jest digitalizacja wszystkich zabytków i miejsc dziedzictwa kulturowego, którym do 2030 roku grozi dezintegracja. Ta ambitna inicjatywa nie tylko zachowa bogate dziedzictwo kulturowe Europy, ale sprawi także, że stanie się ono dostępne dla szerszego grona odbiorców, którzy będą w stanie obcować z nim w bardziej immersyjny sposób.
3DBigDataSpace
3DBigDataSpace to oparty na współpracy wielu instytucji europejski projekt, którego cele to rozwój i rozbudowa cyfrowego krajobrazu dziedzictwa kulturowego poprzez gromadzenie, przechowywanie i wzbogacanie wysokiej jakości treści 3D. Projekt ten finansowany jest z Programu Cyfrowa Europa i łączy wiodące organizacje dziedzictwa kulturowego, instytucje badawcze oraz firmy technologiczne w konsorcjum, które poszerza zakres wykorzystywania materiałów 3D w aplikacjach XR, szukając dla nich jednocześnie dalszych zastosowań i możliwości rozwoju.
Konsorcjum 3DbigDataSpace:
• Koordynator: Time Machine Organisation (TMO)
• Universität Jena im. Friedricha Schillera (Uni Jena)
• IN2 Digital Innovations GmbH (IN2)
• Stichting Europeana (EF)
• Inception SRL (Inception)
• Fondazione Bruno Kessler (FBK)
• Rooom AG (rooom AG)
• The Hunt Museum (HUNT)
• Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe (PCSS)
• Uniwersytet Vigo (U.Vigo)
Data rozpoczęcia projektu: 1 lutego 2025
Data zakończenia projektu: 31 lipca 2026
Finansowanie projektu: Europejska Agencja Wykonawcza ds. Zdrowia i Cyfryzacji
