Oddział PAN w Poznaniu ma drugą pozycję w Polsce po Krakowie, na jego terenie działa wiele wybitnych placówek. Dziś chciałabym porozmawiać z panem profesorem o jednym z najważniejszych przedsięwzięć polskiej nauki ostatnich 20 lat, a mianowicie o unikatowym w skali kraju, uznanym na mapie Europy i świata, Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym. Czym właściwie jest PCSS i jakie idee przyświecały państwu 17 lat temu, w momencie jego powstawania?
Centrum afiliowane przy Instytucie Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk, jest ośrodkiem badawczo-rozwojowym i wdrożeniowym w obszarze technologii ICT (czyli technologii informacyjno-komunikacyjnych). Jest też operatorem krajowej sieci naukowej (aktualnie sieci PIONIER, czyli Polskiego Internetu Optycznego), którą zaprojektowało i zbudowało, węzłem sieci paneuropejskiej, operatorem sieci metropolitalnej oraz jednym z głównych centrów obliczeń wielkiej skali w Polsce. Ideą, która nam od początku przyświecała, było zbudowanie infrastruktury informatycznej polskiej nauki, zapewniającej jej w pełni partnerski status w Europie i w świecie.
Wielopłaszczyznowa działalność Centrum obejmuje szereg pionierskich usług. Jaki jest ich zakres i kto jest ich beneficjentem – tylko świat nauki, czy również środowiska biznesowe?
PCSS przede wszystkim zapewnia wysokiej klasy infrastrukturę i usługi informatyczne środowisku naukowemu oraz prowadzi działalność badawczo-wdrożeniową w zakresie sieci nowej generacji, rozproszonych systemów przetwarzania danych w tych sieciach (w tym gridów i chmur obliczeniowych) oraz repozytoriów danych.
Rozwijamy także szeroką współpracę również ze środowiskiem biznesowym, mającą na celu budowanie gospodarki opartej na wiedzy. PCSS jest Centrum Innowacji Microsoft , a także Centrum Doskonałości firmy Sun Microsystems (przejętej ostatnio przez Oracle). Wraz z Urzędem Miasta Poznania założyliśmy też Wielkopolski Klaster Teleinformatyczny, zrzeszający ponad 40 firm ICT z naszego regionu. PCSS to również miejsce budowania karier zawodowych wybitnych absolwentów najlepszego w Polsce kierunku informatyka, prowadzonego na Politechnice Poznańskiej przez Instytut Informatyki, z którym PCSS ściśle współpracuje.
W jaki sposób działalność PCSS wpływa na życie przysłowiowego Kowalskiego? Czy „zwykli” ludzie również odczuwają istnienie Centrum? Jakie jest oddziaływanie Jednostki na gospodarkę w skali kraju?
Jak wspomniałem wcześniej, wraz z rozwojem infrastruktury informatycznej nauki, w PCSS prowadzone są szeroko zakrojone, intensywne prace badawczo-wdrożeniowe, których wyniki znajdują zastosowanie w praktyce. Wśród nich są i takie, które „Kowalskiemu” są niezwykle przydatne, jak np. Nabór – system rekrutacji uczniów do szkół podstawowych, ponadgimnazjalnych i gimnazjów, dLibra – oprogramowanie dzięki któremu biblioteki udostępniają w wersji cyfrowej swoje księgozbiory, czy w końcu iTVP – projekt, którego celem było powstanie znanej niemal wszystkim platformy multimedialnej dla Telewizji Polskiej. Efektem naszych prac jest również Wielkopolskie Centrum Telemedycyny, utworzone wraz z wieloma ośrodkami klinicznymi Poznania, w celu szeroko rozumianego wspomagania lekarzy „na odległość”.
PCSS już wielokrotnie jawiło się jako jednostka, która opracowuje i co ważniejsze – skutecznie realizuje odważne pomysły. Mógłby pan w kilku zdaniach opisać te ważniejsze?
Pierwszym był pomysł budowy wspomnianej wcześniej sieci PIONIER. Narodził się on już w 1999r., a w 2003 roku, powstał jej główny szkielet. Obecnie jest to jedna z najnowocześniejszych na świecie sieci szerokopasmowych. Obejmuje ponad 5400 kilometrów własnych światłowodów, umożliwiając środowisku naukowemu prowadzenie zaawansowanych badań z różnych dziedzin w konsorcjach międzynarodowych. Posiada trans-graniczne połączenia światłowodowe z naukowymi sieciami wszystkich naszych sąsiadów, co także było naszym pomysłem. Szeroko wykorzystywana przez międzynarodowe środowiska badawcze jest także architektura systemów rozproszonych (tzw. GridLab) oraz oprogramowanie wirtualnych laboratoriów i Migrujących Desktopów.
Do wspomnianych wcześniej pomysłów szeroko odbieranych społecznie chciałbym dodać jedną ze specjalności PCSS – oprogramowanie dla bibliotek cyfrowych. W oparciu o to oprogramowanie, we współpracy z Poznańską Fundacją Bibliotek Naukowych, powstała Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, która zapoczątkowała powstawanie regionalnych bibliotek cyfrowych w wielu województwach. Dzięki sieci PIONIER zlecenie przeszukania jednej pozycji obejmuje obecnie wszystkie księgozbiory cyfrowe w kraju (aktualnie ponad 50).
Ważnym obszarem jest też współpraca PCSS ze środowiskiem samorządowym, a w szczególności z Urzędem Miasta Poznania. Jej owocem są usługi e-administracji: obsługa mieszkańców Poznania, zakładanie działalności gospodarczej, nabór do szkół i przedszkoli, wspomaganie turysty odwiedzającego Poznań. Szereg powstałych u nas rozwiązań stało się wzorem i inspiracją dla innych metropolii, a miasto Poznań, dzięki ich wdrożeniu, stało się krajowym liderem w tej dziedzinie.
Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe uznane zostało za najlepszą w Polsce instytucję realizującą europejskie projekty badawcze i zostało laureatem jubileuszowej, 10.edycji konkursu o Nagrodę Kryształowej Brukselki. Jakie kryteria zadecydowały o przyznaniu nagrody właśnie PCSS i co to oznacza dla Centrum?
W ramach unijnych inicjatyw badawczych Piątego, Szóstego i Siódmego Programu Ramowego PCSS ma na swoim koncie udział w ponad 60 projektach, z czego 6 koordynowanych. Wszystkie one zakończyły się wysoką oceną, a ich wyniki są wykorzystywane przez naukowców na całym świecie. Wyróżnienie nas „Kryształową Brukselką” oznacza, że doceniono nas także w kraju.
Jakie są plany PCSS na przyszłość?
Jesteśmy w trakcie realizacji ważnych z punktu widzenia polskiej nauki projektów dofinansowanych przez Komisję Europejską – PLATON i NewMAN, podnoszących e-infrastrukturę na znacznie wyższy poziom. Obejmują one budowę instalacji wideokonferencji HD dla środowiska akademickiego, globalną usługę archiwizacji danych, bezprzewodową, bezpieczną sieć dla szerokiego grona pracowników nauki, czy wreszcie naukową, interaktywną telewizję HD, której kilkanaście studiów rozsianych będzie po całej Polsce. W PCSS powstało też laboratorium telewizji 4K, cyfrowego kina o znacznie większych możliwościach niż we współczesnych multipleksach. Przygotowujemy się do testowania w nim także technologii trójwymiarowych.
Mamy nadzieję, że w najbliższym czasie doczekamy się decyzji o budowie Centrum Badawczego Polskiego Internetu Optycznego – miejsca, w którym jeszcze ściślej spotykać się będzie dotychczasowe doświadczenie, praktyczna wiedza, biznesowe umiejętności wdrożenia dobrych pomysłów i akademicka otwartość na rozwijanie nowych technologii. To nasz kolejny etap. Chcemy, by był także wsparciem dla tych wszystkich podmiotów, które do tej pory z nami skutecznie współpracowały.
Dziękuję za rozmowę.
